Jak sercem Kościoła jest Rzym, tak sercem Rzymu jest Bazylika na Lateranie.
Napis umieszczony przed jej wejściem głosi:
Mater et Caput omnium Ecclesiarum Urbis et Orbis
Matka i Głowa wszystkich kościołów Miasta i świata.
Bazylika św. Jana na Lateranie - jedna z czterech bazylik patriarchalnych Rzymu, ale jako jedyna zwana arcybazyliką, ponieważ odegrała doniosłą rolę w historii chrześcijaństwa. Jej poświęcenie miało miejsce 9 listopada 324 r. W ciągu kilku wieków panowało tu 161 papieży i odbyło się pięć soborów powszechnych. Bazylika na Lateranie przestała być siedzibą papieży od czasów niewoli awiniońskiej w XIV w. W 1377 r. papież Grzegorz IX przeniósł swą siedzibę do Watykanu. Teraz jednak nadal każdy nowo wybrany papież udaje się do niej w uroczystej procesji.
Bazylika Św. Jana na Lateranie ma 130 m długości. Jest kolumnami podzielona na pięć naw. Front Bazyliki ozdobiony jest 15 potężnymi figurami (każda 7 m wysoka).
CIEKAWOSTKI
BAZYLIKA ŚW. JANA NA LATERANIE
Rzym, Włochy
Nazwa Lateran wywodzi się od nazwiska starożytnych posiadaczy ziemskich - rodu Lateranów, którzy w czasach Cesarstwa rzymskiego posiadali pałac na wzgórzu Coelio. Pałac ten wraz z terenami należącymi do Lateranów zagarnął Neron. Po latach Konstantyn Wielki podarował ów pałac papieżowi św. Sylwestrowi I. Kiedy w 313 r. podpisano edykt pozwalający na oficjalne wyznawanie religii chrześcijańskiej, Konstantyn kazał wybudować w tym miejscu wspaniałą świątynię. Wzniesiona na Lateranie bazylika stała się pierwszą katedrą w Rzymie, a przylegający do niej pałac oficjalną siedzibą papieży. Sama świątynia była początkowo poświęcona Chrystusowi Zbawicielowi, a nazywaną ją bazyliką Konstantyńską lub Złotą. Jednak już w V wieku papież Grzegorz Wielki dodał kościołowi wezwanie Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty. Pierwszej konsekracji świątyni i jej głównego ołtarza dokonał papież św. Sylwester I (+ 335). Główny obrzęd polegał na namaszczeniu głównego ołtarza krzyżmem świętym. Obrzęd ten, z dodaniem wielu innych jeszcze obrzędów symbolicznych, dotrwał do dnia dzisiejszego.
Bazylika Konstantyna została zbudowana z wielkim rozmachem: miała pięć dobrze oświetlonych dużymi oknami naw o łącznej powierzchni 3500 m kw., zaś szerokość bazyliki wynosiła 56 m.. Kiedy Wandalowie w czasie najazdu na Rzym wśród wielu innych zniszczeń zburzyli również i tę Bazylikę, odnowili ją papieże: św. Leon I Wielki (+ 461), oraz Hadrian (+ 795), przygotowujący ja do uroczystego chrzttu Karola Wielkiego (774 r.). Zniszczona przez trzęsienie ziemi w 896 roku, na nowo została odbudowana przez Seriusza III w 905 roku, a przyozdobiona została przez Mikołaja IV w latach 1288-1292. W 1308 roku niszczy Bazylikę pożar i ponownie w 1361 roku kolejni papieże tym świetniej ją odnawiali. Do obecnego stanu wspaniałości doprowadzili Bazylikę papieże Innocenty X w 1650 roku i Leon XIII w 1885 roku.
Fasada głównego wejścia do bazyliki została zaprojektowana w XVIII wieku przez Alessandro Galilei w stylu klasycznym (ukończono ją 1733). Układ pilastrów i półkolumn podkreśla pięcionawowe wnętrze bazyliki. Poniżej gzymsu widoczny jest napis: Mater et Caput omnium Ecclesiarum Urbis et Orbis - Matka i Głowa wszystkich kościołów miasta i świata. Fasadę wieńczy piętnaście wysokich figur (7,0 m) przedstawiających doktorów kościoła z rzeźbą Chrystusa ustawioną w centralnej części.
Środkowe drzwi zostały przeniesione z Kurii znajdującej się przy Forum Romanum. W przedsionku, po lewej stronie, stoi potężny posąg cesarza Konstantyna Wielkiego, pochodzący z term jego imienia. W ten sposób chrześcijaństwo chciało złożyć hołd temu, który wydał edykt tolerancyjny dla Kościoła i okazał się jego opatrznościowym opiekunem. We wnętrzu, na pierwszym filarze prawej nawy bocznej, zachowała się część fresku Giotta ukazującego Bonifacego VIII ogłaszającego Rok Święty. Posadzka wzorowana na stylu szkoły Cosmatich została wykonana w latach 1417 - 1431. Sufit ozdobiony herbami trzech papieży jest dziełem Giacomo della Porta. Charakterystycznym elementem wnętrza bazyliki są posągi dwunastu Apostołów autorstwa uczniów Berniniego. Według tradycji w ołtarzu papieskim, ozdobionym gotyckim baldachimem, mają się znajdować czaszki świętych Piotra i Pawła. W tejże świątyni, jak głoszą przekazy historyczne, przechowywana jest płyta stołu, przy którym miał odprawiać Najświętszą Ofiarę Święty Piotr. W nawach bocznych są nagrobki papieży; dalej ku ścianie są ołtarze i kaplice. Moc marmurów kolorowych, złoceń, obrazów i rzeźb. Za konfesją, czyli za ołtarzem głównym pod baldachimem, gdzie tylko papież odprawia Mszę świętą, jest bogate prezbiterium a przy jego końcu przy ścianie na stopniach stoi tron papieski z białego marmuru, wysadzany drogimi kamieniami tworzącymi artystyczne mozaiki.
Naprzeciw ołtarza papieskiego po lewej stronie jest duża kaplica Najświętszego Sakramentu, gdzie nad ołtarzem jest słynny obraz Rafaela „Przemienienie Pańskie”, który zdaje się być plastycznym wyrażeniem obietnicy Chrystusa Pana: „Ja jestem chlebem żywym, który zstąpił z nieba. Jeśli kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki. Chlebem, który ja dam, jest moje ciało” (J 6,51-52). Do Bazyliki jest dobudowane „Baptysterium”, czyli osobna kaplica, gdzie katechumenom udzielano Chrztu świętego. Kaplica nosi nazwę „Konstantyna”, gdyż są w jej wnętrzu obrazy, przedstawiające żywot tegoż cesarza, aż do przyjęcia Chrztu świętego przed samą już śmiercią.
Przed Bazyliką stoi obelisk egipski z XI wieku przed Chrystusem, ustawiony początkowo w Circus Maximus. Jest on najwyższy z 13 egipskich obelisków stających w Rzymie - ma 31,0 m wysokości (z cokołem 47,0). Na jego cokole jest łaciński napis: „Konstantyn, zwycięzca przez krzyż, tu przez św. Sylwestra ochrzczony, rozgłaszał chwałę krzyża”. Napis nawiązuje do zwycięstwa, jakie odniósł Konstantyn Wielki nad swoim pogańskim przeciwnikiem Maksencjuszem (28 października 312 r.) w samym Rzymie na jednym z jego mostów. Przedtem w tajemniczym widzeniu otrzymał polecenie, aby na sztandarach swoich wojsk kazał umieścić znak krzyża. Usłyszał wtedy również przepowiednię: „W tym znaku zwyciężysz”.
Na Lateranie panowało 161 papieży, zwołano pięć soborów powszechnych, a w 1300 r. Bonifacy VIII ogłosił pierwszy Rok Jubileuszowy. Tu papieże mieli stałą rezydencję od św. Sylwestra (+ 335) aż do papieża Klemensa V, który w 1305 roku przeniósł swoją stolicę do Avinionu. Tak więc przy Bazylice na Lateranie biskupi rzymscy mieszkali prawie 1000 lat! Bazylikę i pałac apostolski spustoszono, kiedy kolejni następcy świętego Piotra przebywali w niewoli awiniońskiej. Oznaczało to koniec jej dawnej świetności. Powracający do Rzymu w 1377 r. Grzegorz XI zdecydował się zatem przenieść papieską siedzibę na Watykan. Dopiero po powrocie z Avinionu w 1377 roku papież Grzegorz XI przeniósł siedzibę papieży do Watykanu. Bazylika Laterańska do dziś zachowała swoją szczególną godność i stałą przynależność do Stolicy Apostolskiej. Każdy nowo wybrany następca świętego Piotra udaje się tutaj w uroczystej procesji. Bazylika Świętego Jana jest miejscem o wymiarze uniwersalnym, ściśle wiąże się z papieską posługą dla całego Kościoła powszechnego.
INFORMACJE:
Bazylika św. Jana na Lateranie znajduje się przy placu o tej samej nazwie. Otwarta jest w sezonie letnim od 7.00 do 18.45 (poza sezonem do 18.00). Niedaleko Bazyliki znajduje się stacja linii metra : San Giovanni. Wstęp wolny. Za wstęp na krużganki trzeba zapłacić 2 euro. (2004)
