KRZYŻ NA GIEWONCIE, woj. małopolskie
INNE
Dzisiaj dziękowałem Bogu za to,
że wasi przodkowie na Giewoncie wznieśli krzyż.
Ten krzyż patrzy na całą Polskę, od Tatr aż do Bałtyku,
ten krzyż mówi całej Polsce: Sursum corda! —
„W górę serca!” Trzeba, ażeby cała Polska, od Bałtyku aż po Tatry,
patrząc w stronę krzyża na Giewoncie,
słyszała i powtarzała: Sursum corda!
— „W górę serca!” Amen.
Jan Paweł II Zakopane, 6.VI.1997r.
Rok 1900 był rokiem jubileuszowym i wtedy to ks. Kazimierz Kaszelewski, proboszcz zakopiański, na kazaniu wspomniał o budowie krzyży we Włoszech. Opisał on to w "Głosie Narodu" z dnia 21.IX,1901 roku w ten sposób: "Mówiąc o jubileuszu miłościwego lata wspomniałem moim parafianom, że we Włoszech na pamiątkę kończącego się starego i rozpoczynającego się nowego stulecia, postawiono kilkanaście krzyży żelaznych na szczytach gór, miedzy innymi nawet na Wezuwiuszu. Biorąc z tego asumpt, prosiło mnie kilku najpoważniejszych górali, abym się zajął postawieniem podobnego krzyża na Giewoncie".
Przed zamówieniem krzyża na Giewont, wykonano próbę, jakiej wysokości krzyż będzie widziany z Zakopanego. Z parafianami i komisarzem klimatycznym Piątkiewiczem udał się ks. Kaszelewski na Giewont, aby tam postawić drewniany krzyż.
Z ostatniego szałasu pod Giewontem zabrano dwie długie żerdzie, które zbito w krzyż i umieszczono na szczycie, w poprzek poprzybijano deski długości jednego metra, dla nadania mu większej szerokości. Umieszczono go w wybranej jamie na głębokości 60 cm i obłożono dla lepszego umocowania. Wysokość krzyża wynosiła 10,5 m i był on widziany w Zakopanego.
Postanowiono zamówić krzyż w Krakowie, w fabryce Góreckiego a jego wysokość wynosiła 17,5 m, z czego 2,5 m miało być wpuszczone w skały. Fabryka krzyż wykonała w 400 kawałkach pojedynczych i tak przysłała koleją do Zakopanego. Ciężar całego krzyża wynosił 1819 kg.
Dnia 3 lipca 1901 r. postanowiono wynieść elementy krzyża na Giewont. Po Mszy Św. odprawionej w kościele parafialnym, zebrało się 500 osób i 18 wozów. Najpierw wywieziono te elementy na Halę Kondratową i tam nastąpił podział. Doszło do tego jeszcze ok. 400 kg cementu i 200 konewek płóciennych wody. Montażu dokonał pan Górecki ze swoimi pracownikami i sześcioma góralami. Samo montowanie krzyża na gotowej, betonowej podstawie wynosiło sześć dni. Krzyż ponad skałę wystaje 15 m, ramię poprzeczne ma 5,5 m. Jest konstrukcji kratowej, w przegubach skręcany. Na skrzyżowaniu ramion znajduje się tarcza z napisem, jaki ułożył Ojciec Święty dla krzyży jubileuszowych: "Jezus Christo Deo, restitutae per ipsum salutatis MCM". Poświęcenia krzyża dokonał ks. kanonik kanclerz Bandurski z Krakowa dnia 19.8.1901 r. Po Mszy św. o godz.7 wyruszyli z procesją mieszkańcy Zakopanego i goście w liczbie ok. 300 osób na Giewont. Po poświęceniu odśpiewano pieśni i dano znak białą chustą, aby uderzono w dzwony na kościele parafialnym. Ogłosić miały one wszystkim nie biorącym udziału w poświęceniu, że zostało ono ukończone. Następnie zeszli do Siodełka gdzie ks.prof. Łabuda z Przemyśla wygłosił kazanie.
Po odśpiewaniu pieśni zakończono uroczystość.
Na krzyżu umieszczono dwie tabliczki. Pierwsza zawieszona w dniu jego poświęcenia zawiera następującą treść: "Zbawicielowi Świata na przełomie wieków - parafia Zakopane ze swoim proboszczem Kaszelewskim 1900-1901". Drugą tablicę przybito w Roku Świętym 1975 z napisem: "Przy tym krzyżu w roku świętym można zyskać odpust jubileuszowy".
W 70 rocznicę postawienia krzyża, młodzież zakopiańska dnia 12 sierpnia 1971 roku udała się na szczyt Giewontu, gdzie pod krzyżem zapalono świece i złożono kwiaty i wtedy we wszystkich kościołach i kaplicach uderzyły dzwony.
W r. 1975 obchodzonym jako Jubileuszowy parafia zakopiańska przeprowadziła renowację krzyża. Pan Krzysztof Szafrański, członek klubu wysokogórskiego i uczestnik polskiej wyprawy alpinistycznej w Andach, zabezpieczył krzyż przed korozją, malując go na kolor seledynowy.
Ks. proboszcz Władysław Curzydło zorganizował grupę roboczą składającą się z młodzieży zakopiańskiej, kluczborskiej, bestwińskiej i suwalskiej w liczbie 12 osób. Grupa ta wyruszyła 9.7.1975 na Giewont, niosąc na swoich ramionach z Hali Kondratowej 200 kg cementu, 1200 kg piasku oraz wodę do zaprawy. Masą tą zapełniono wyrwę w podstawie krzyża. Cały zespół roboczy uczestniczył we Mszy św. odprawionej pod krzyżem, na szczycie przez ks. Jakuba Gila, który pracował wraz z młodzieżą.
W roku 2000 w krzyż Giewontu został wmontowany witraż w Chrystusem Miłosiernym i napisem "Jezu ufam Tobie".
Fragment książki ks. Stanisława Czernika "Szlakami tatrzańskich kapliczek".
Giewont (1895 m). Panujący nad Zakopanem i charakterystyczny dla jego krajobrazu szczyt Tatr Zach., jeden z najbardziej popularnych w ich pol. części. G. ciągnie się długą granią od Kalatówek na wschodzie po Dolinę Małej Łąki na zachodzie. Od pn. podchodzą do jego podnóża Dolina Białego i Strążyska Dolina, a od pd. ciągnie się wzdłuż niego Kondratowa Dolina. Od Kondrackiej Kopy w gł. grzbiecie tatrzańskim Giewont jest oddzielony Kondracką Przełęczą, od Krokwi odgranicza go Przełęcz Białego, od Suchego Wierchu - Wyżnia Sucha Przełęcz, a od Grzybowca - Przełęcz Bacuch.
W długiej grani Giewontu rozróżniamy trzy najważniejsze wzniesienia: od zachodu Mały Giewont (1728 m), potem gł. wierzchołek Giewontu zwany Wielkim Giewontem (1895 m) oraz wsch. wierzchołek zwany Długim Giewontem (1867 m).
Wielki Giewont jest oddzielony od Długiego Giewontu głębokim wcięciem zwanym Szczerbą (1823 m). Ku pn. Giewont opada b. stromą, wapienną ścianą, ok. 600 m wysoką.
W kształcie Giewontu fantazja ludzka upatrzyła postać śpiącego Rycerza; głowę ma tworzyć Wielki Giewont, a tułów - Długi Giewont. Jedno podanie głosi, że w jaskini w skałach góry śpią rycerze króla Bolesława Śmiałego, a wg innego podania jest tam jaskinia, w której mnich strzeże wielkich skarbów.
- SANKTUARIA MARYJNE -
- KULT ŚWIĘTYCH -
- INNE -
