Adalbertus - Lubiń

INFORMACJE OGÓLNE:

Wieś na Pojezierzu Krzywińskim (Wielopolska), położona przy drodze Gostyń-Kościan, około 30 km na

północ-wsch. od Leszna. Około 1075 roku powstało w Lubiniu opactwo benedyktynów będące ważnym ośrodkiem życia kulturalnego aż do kasacji klasztoru w 1836 roku. W XII w. powstawały tu iluminowane rękopisy, istniały biblioteka i szkoła. Według tradycji zakonnikiem był tutaj pierwszy kronikarz polski Gall Anonim.

OPIS:

Opactwa benedyktyńskie fundowane przez władców polskich miały szerzyć i umacniać wiarę chrześcijańska. Takie też zadania stanęły przed opactwem w Lubiniu, w tej części Wielkopolski, gdzie chrześcijaństwo było jeszcze bardzo słabo zakorzenione. Usytuowanie w pobliżu głównych szlaków prowadzących z Wielkopolski na Śląsk, szczodrze uposażone przez króla Bolesława Śmiałego miało solidne podstawy do rozpoczęcia swej działalności. Rozpoczętą z rozmachem prawdziwie królewskim, budowę przerywają nieznane nam bliżej wydarzenia.

W pierwszej połowie XII wieku benedyktyni wracają do Lubinia. Fundator - książe Bolesław Krzywousty przy udziale możnego rodu Awdańców, nawiązał do koncepcji swego stryja i ponownie w Lubiniu ulokował opactwo benedyktyńskie. Powracający mnisi zastali na miejscu niedokończone budowle, wykopane rowy i zgromadzony budulec kamienny. Najwcześniej wybudowano niewielki kościół, otoczony dla bezpieczeństwa wysokim murem kamiennym z basztami i głęboką fosą. Był już gotowy w 1145 roku, kiedy to według zapiski w Roczniku Lubińskim, bp Konrad poświęcił w nim ołtarz dedykując go Najświętszej Maryi Pannie, patronce opactwa lubińskiego. Już w drugiej połowie XII wieku rozbudowano kościół, dostawiając od zachodu masyw wieżowy z emporą-lożą na piętrze i sklepionym krzywo pomieszczeniem - kryptą podwieżową. W krypcie podwieżowej, na osi kościoła, odkryto grobowiec, niestety splądrowany, zawierający kości młodego mężczyzny, niewątpliwie przynależącego do ówczesnej elity społecznej, jednego z fundatorów i dobrodziejów klasztoru, a może nawet członka dynastii Piastów wielkopolskich, fundatorów i opiekunów klasztoru?

Sporządzony plan klasztoru, miał przetrwać wieki. Wzniesiony częściowo mur nawy południowej I-go kościoła włączono w obręb murów obronnych. Wykopano fosę broniąca klasztor od północy i od zachodu. Jednak budowa całego opactwa lubińskiego rozciągnęła się na długie dziesięciolecia.

W połowie XIII wieku opactwo dotknęła katastrofa związana przypuszczalnie z walkami wewnętrznymi w Polsce. Wkrótce jednak podjęto nowe prace budowlane. Nad kaplica grobowa powstaje kaplica św. Stanisława, po stronie północnej buduje się murowany w cegle reflektarz, a od południa do murów klasztornych przylega nowy dom dla gości. Nie ominęły Lubinia toczące się w Polsce wojny. W roku 1383, w czasie bezlkrólewia walczyły ze sobą możne rody wielkopolskie - Grzymalici i Nałęcze. Świadkami tych wydarzeń w Lubiniu są warstwy spalenizny w różnych miejscach klasztoru, a także splądrowany grób w krypcie podwieżowej kościoła.

Przez dwa następne wieki (XV-XVI) kościół, a również klasztor zmienia stopniowo swój wygląd. Surową budowle romańska zastępuje strzelista świątynia gotycka z wysoka wieżą, do dziś widoczna z daleka.

Wiek XVII przynosi znów dramatyczne wydarzenia. Jednak w początkach tego stulecia w kościele klasztornym powstaje Kaplica Różańcowa, a klasztor zyskuje nowe skrzydło wysunięte ku wschodowi. Klasztor powoli podnosił się ze zniszczeń wojennych XVII wieku. Do generalnej przebudowy dochodzi jednak dopiero w wieku XVIII.

Wraz z budowa Kaplicy św. Benedykta i przebudową Kaplicy Różańcowej ujednolicono całe wnętrze nadając mu wygląd i wystrój barokowy. Prezbiterium wzbogacono nowym ołtarzem w którym umieszczono dzieło znanego malarza obrazów ołtarzowych w Austrii i Bawarii - Pawła Trogera. Jerzy Urbański, który wcześniej tworzył dla katedry wrocławskiej, wykonał piękne stalle, zdobiąc je postaciami doktorów Kościoła i aniołów. Przypominają one słowa psalmu: "Pośród aniołów będę głosił chwałę Pana". Sklepienie pokryto polichromią o tematyce maryjnej. Wykonał ja Gross z Bawarii. O świetności klasztoru z tego okresu świadczą dokumenty odkryte niedawno w kuli wieży.

W wieku XX i XIX dwukrotnie skazywano klasztor lubiński na zagładę. Po raz pierwszy urzeczywistnił to rząd pruski w 1834 roku. Wiązało się to ze zniszczeniem większej części budynków klasztornych, rozproszeniem majątku, biblioteki i parametrów liturgicznych. Jednak już w 1923 roku benedyktyni powrócili do Lubinia i rozpoczęli swą działalność, remontowali starą siedzibę i planowali jej rozbudowę. Ponowna zagłada miała miejsce w początkach II wojny światowej, w klasztorze zorganizowano obóz przejściowy dla księży. Stąd wywieziono 150 księży do Dachau, także ojców którzy się tu znajdowali.

WARTO ZOBACZYĆ:

Klasztorny kościół Narodzenia NMP. Był to kamienny budynek romański, przebudowanyw stylu gotyckim w XV w. i w stylu późnego baroku w XVIII w. - wówczas powstały m.in. sklepienia, kaplice i polichromia. Wystrój wnętrza późnobarokowy. Cennym dziełem sztuki są bogato zdobione stalle dla zakonników, ustawione po obu stronach prezbiterium. Budynek klasztorny powstał w 1617 roku, przebudowany w XVIII w., częściowo rozebrany w 1 poł. XIX w. Mieści się w nim niewielkie muzeum. Przed klasztorem pomnik przyrody - kasztanowiec zwyczajny o obwodzie pnia 520 cm. Naprzeciw kościoła klasztornego, na sąsiednim wzgórzu, stoi kościół św. Leonarda. Kamienne, romańskie partie jego murów pochodzą z pocz. XIII w., ceglane zaś są późnogotyckie, z czasów jego rozbudowy w latach 1549-56.

ADRES:

Klasztor Benedyktynów w Lubiniu

Klasztor Benedyktynów w Lubiniu

ul. Mickiewicza 6

64-010 Lubiń Kościański

Tel. ++48-65-5177222,

Fax. ++48-65-5177444

strona internetowa: lubin.benedyktyni.pl