Adalbertus - Kalwaria Zebrzydowska

HISTORIA:

Powstanie Kalwarii Zebrzydowskiej zawdzięczamy Mikołajowi Zebrzydowskiemu - zamożnemu szlachcicowi, który żył na przełomie XVI i XVII w. Był on m.in. wojewodą lubelskim, starostą generalnym krakowskim, hetmanem nadwornym i marszałkiem wielkim koronnym, piastował także urząd wojewody krakowskiego. Mikołaj Zebrzydowski był człowiekiem głęboko wierzącym. Nie ustawał w modlitwie, wspierał materialnie Kościół i szczodrze rozdawał jałmużnę. W 1599 r. jego dawny dworzanin Hieronim Strzała odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej i przywiózł z Jerozolimy gipsowe modele kaplicy Ukrzyżowania i kaplicy Grobu Chrystusa. Mikołaj Zebrzydowski przystąpił do budowy repliki Kaplicy Ukrzyżowania w swoich dobrach lanckorońskich. Ten pierwszy kościółek stał się zalążkiem o wiele większego projektu. Wojewoda zdecydował się na budowę Drogi Krzyżowej i klasztoru. Jednocześnie zatroszczył się, aby nowe sanktuarium było pod właściwą opieką. W tym celu w 1602 r. sprowadził do Kalwarii ojców Bernardynów. To wydarzenie dało początek Kalwarii Zebrzydowskiej.

W 1604 r. Zebrzydowski rozpoczął budowę kościoła i klasztoru. Wzorował się na świeżo opublikowanym opisie Jerozolimy w czasach Chrystusa. Podano w nim odległości dzielące poszczególne miejsca Męki Pańskiej oraz zachętę do urządzania podobnych miejsc we własnych posiadłościach. Myśl ta bardzo się spodobała wojewodzie krakowskiemu, zwłaszcza że rejon pobliskiej góry Żarek był ukształtowany podobnie jak otoczenie jerozolimskiej Golgoty. Tylko odległości w jego dobrach były znacznie większe niż w Jerozolimie. Ale i na to znalazł się sposób. Zebrzydowski uznał, że "za jeden krok Chrystusa my powinniśmy robić dziesięć". Dzieło budowy Kalwarii Mikołaj Zebrzydowski prowadził aż do śmierci w 1620 r. Po nim pracę kontynuował jego syn Jan, a później wnuk - Michał.

Wielkim wydarzeniem było pojawienie się w sanktuarium w 1641 r. Cudownego Obrazu Matki Bożej. Słynący licznymi łaskami wizerunek Bogarodzicy przyciągnął do Kalwarii wielu pielgrzymów. Następne budowle powstawały dzięki licznym, nieraz bardzo hojnym darowiznom szlachty, duchowieństwa i prostych ludzi. Szczodre datki na utrzymanie i rozbudowę sanktuarium skończyły się wraz z pierwszym rozbiorem Polski. Opiekujący się Kalwarią ojcowie musieli podjąć trud prowadzenia prac budowlanych i remontowych jedynie ze środków, jakie ofiarowywali pielgrzymi. Dzieło wielu pokoleń fundatorów i darczyńców oraz czuwających nad sanktuarium oo. Bernardynów doczekało się w bliższych nam czasach międzynarodowego uznania, nie tylko wśród wiernych. W 1999 r. Kalwaria Zebrzydowska została wpisana na listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO.

CUDOWNY OBRAZ:

Obraz powstał na początku XVII w. Jednym z pierwszych jego właścicieli był Stanisław Paszkowski. Ten pobożny dziedzic każdego dnia rano i wieczorem w swym dworze w Kopytówce koło Kalwarii gromadził rodzinę oraz służbę na wspólnej modlitwie przed wizerunkiem Matki Bożej. Podczas jednej z takich modlitw 3 maja 1641 r. - w Święto Znalezienia Krzyża Pańskiego - z oczu Matki Bożej spłynęły krwawe łzy. Natychmiast posłano po miejscowego proboszcza z Marcyporęby, by i on zobaczył nadzwyczajne zjawisko. O zdarzeniu został także poinformowany biskup krakowski. Dziedzica Paszkowskiego poproszono, by podarował obraz kościołowi w Marcyporębie.

Tradycja głosi, że pobożny dziedzic wyruszył z obrazem do Marcyporęby, jednak w czasie podróży zdarzyła się dziwna rzecz. Poczuł, że jakaś niewidzialna siła kieruje go przez lasy w zupełnie inną stronę niż zamierzał. Wędrując bezdrożami, dotarł do sanktuarium kalwaryjskiego. Zrozumiał, że wolą Pana Boga jest, aby przynieść wizerunek płaczącej Matki Bożej właśnie tu. Początkowo obraz był przechowywany w zamknięciu. Jednak wobec rosnącego kultu obrazu w 1658 r. biskup krakowski zezwolił na umieszczenie go w kościele. Wkrótce potem dla wizerunku wybudowano specjalną kaplicę.

Wizerunek Matki Bożej umieszczony jest w ołtarzu kaplicy wzniesionej przy południowej ścianie bazyliki w XVII w. Nie wiemy, kto zaprojektował tę budowlę. Kaplica Cudownego Obrazu wyróżnia się wśród obiektów sanktuarium. Jej twórcy nawiązali do perły polskiego baroku - kościoła świętych Piotra i Pawła w Krakowie. Marmurowy ołtarz, w którym umieszczono wizerunek Matki Bożej jest stosunkowo nowy - zaprojektowano go w 1937 r. W arkadach - oddzielonych kolumnami - znajdują się liczne wota pozostawione przez pielgrzymów z wdzięczności za doznane łaski.

Jednym z najważniejszych dni w dziejach kalwaryjskiego obrazu była uroczystość Wniebowzięcia NMP 15 sierpnia 1887 r. Wtedy nastąpiła koronacja obrazu. Na ceremonię ściągnęli pielgrzymi nie tylko ze wszystkich stron Polski, ale także ze Słowacji, Czech, Moraw, Węgier, Niemiec, Litwy i Rusi - ponad 200 tys. wiernych. Tylko ze Śląska przybyło 10 tys. osób. Dwa dni przed główną uroczystością przeniesiono obraz do Kościoła Grobu Matki Bożej. Aktu koronacji dokonał ks. bp Albin Sas Dunajewski. Kilkanaście lat po tym wydarzeniu, będącym wielką manifestacją jedności w wierze, obchodzono jubileusz trzechsetlecia Kalwarii Zebrzydowskiej. A w 1987 r. niemniej uroczyście świętowano stulecie koronacji.

Wśród licznych kalwarii zbudowanych w naszym kraju w ciągu ostatnich 400 lat na miano polskiej Jerozolimy najbardziej zasługuje właśnie Kalwaria Zebrzydowska. Nie tylko dlatego, że była pierwsza. To określenie należy się kalwarii również z racji rozmiarów sanktuarium i bogactwa obiektów sakralnych. Mikołaj Zebrzydowski bowiem wyjątkowo trafnie rozmieścił obiekty sanktuarium, wykorzystując naturalne ukształtowanie terenu. dotyczy to w szczególności usytuowania kościołów i kaplic tworzących Dróżki Pana Jezusa i Matki Bożej.

DRÓŻKI KALWARYJSKIE:

Na obszarze około 6 km kw. stoi,( dla porównania państwo Watykańskie zajmuje mniej niż 0,5 km kw.) oprócz Bazyliki, 41 obiektów sakralnych, połączonych krętymi wstęgami słynnych kalwaryjskich Dróżek o łącznej długości ok. 5 km. Przeplatają się one wzajemnie, kilka razy łączą się i rozdzielają, a większość obiektów służy im wspólnie. Najogólniej rzecz biorąc dzielimy je na:

- Dróżki Pana Jezusa (28 stacji w 24 obiektach),

- Dróżki Matki Bożej (24 stacje w 11 oddzielnych obiektach).

Zdarza się, że w jednym obiekcie mamy kilka stacji i dlatego stacji jest więcej niż obiektów.

Do obiektów należy dodać jeszcze 6 nie należących sensu stricto do Dróżek - i wtedy będziemy mieli 41 budowli: kościołów, kościółków, kaplic, kapliczek, mostów, figur. Jest to podział sztuczny, albowiem obiekty tak dla jednych jak i dla drugich Dróżek są często wspólne. Kształty kaplic są niezwykłe, bowiem brak w nich elementów rodzimej architektury. Ich rzut poziomy przypomina różne figury geometryczne: pięciobok foremny, trójkąt, owal, kształt serca, kształt krzyża greckiego i krzyża Chrystusowego. Są to niespotykane u nas rozwiązania architektoniczne, a ich genezę odnaleźć można w dalekiej Palestynie. Teren jest lekko górzysty i niektóre podejścia, jak np. pod górę Ukrzyżowania wymagają pewnego wysiłku. Wędrówka Dróżkami jest nie tylko poznawaniem kolejnych etapów tajemnicy Odkupienia i spotkaniem z Bogiem. To również wśród beskidzkiej przyrody, zespolenie się w modlitwie z bliźnimi, bowiem Kalwarię przemierza się najczęściej w grupach.

MISTERIUM MĘKI PAŃSKIEJ:

Do najstarszych tradycji kalwaryjskich należy Misterium Męki Pana Jezusa odgrywane na Dróżkach. Początkowo misteria pasyjne w sanktuarium towarzyszyły liturgii Wielkiego Piątku.

Z czasem zaczęły trwać kilka dni. Przedstawienie Męki i śmierci Jezusa rozpoczyna się w Niedzielę Palmową. Wierni mogą zobaczyć triumfalny wjazd Chrystusa do Jerozolimy. Następny fragment misterium odbywa się wieczorem w Wielką Środę, kiedy to odtwarza się scenę uczty u Szymona i zdrady Judasza. Najważniejsza część misterium kalwaryjskiego rozpoczyna się około południa w Wielki Czwartek. Jej uczestnicy zatrzymują się przy dziewięciu stacjach - przy każdej wysłuchując kazania i oglądając kolejne sceny misterium. Nadchodząca noc jest czasem adoracji, a wczesnym rankiem w Wielki Piątek procesja zostaje wznowiona. Jej uczestnicy mogą zobaczyć sceny prowadzenia Chrystusa od Kajfasza do Piłata i Heroda oraz skazanie na śmierć. Odtwarza się też scenę włożenia krzyża. Z krzyżem przechodzi się Drogą Krzyżową do kaplicy Obnażenia. Tu misterium się kończy, dalej trwa już tylko liturgia. Ni odtwarza się najbardziej drastycznych momentów Męki Pańskiej. Wierni przeżywają je, modląc się i słuchając kazania. Śmierć Jezusa zostaje zaznaczona poprzez symboliczne przeniesienie Najświętszego Sakramentu do Kaplicy Grobu Pańskiego. Zasadą kalwaryjskich misteriów jest odtwarzanie scen z Ewangelii wyłącznie przez amatorów. Celem przedstawień nie jest bowiem prezentacja kunsztu aktorskiego, lecz pogłębianie przeżyć religijnych.

MOJE PIELGRZYMOWANIE:

Nasza parafia każdego roku pielgrzymuje do Sanktuarium Matki Boskiej Kalwaryjskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej. Pielgrzymka została zapoczątkowana przez śp. prob. Walentego Piaskowskiego w 1948 roku. Od 23 lat mój ojciec Wawrzyniec Jojko prowadzi te pielgrzymkę - jest przewodnikiem. On to zabrał mnie do Kalwarii po raz pierwszy, kiedy miałem 6 lat (1980 r.). Od tego czasu, każdego roku pielgrzymuje do Kalwarii.

opracowano na podstawie tekstu z miesięcznika NASZA ARKA

INFORMACJE O SANKTUARIUM :

Klasztor:

ul. Bernardyńska 46

34-130 KALWARIA ZEBRZYDOWSKA

Msze św.:

Dni powszednie: 6:00, 6:30, 7:00, 7:30, 8:00, 8:30 19:00

Niedziele i święta: 6:00, 7:00, 8:30, 10:00, 11:30, 13:00 16:00 (od maja do końca września)

17:00 (od października do soboty przed Niedzielą Palmową)

19:00 (od Niedzieli Palmowej do końca września)

Inne nabożeństwa: 8:15 Dróżki Pana Jezusa (niedziela)

Telefony:

Furta klasztorna: (0-prefix-33) 876-63-04 ; (0-prefix-33) 876-54-99

Fax: (0-prefix-33) 876-66-41

Dom Pielgrzyma: (0-prefix-33) 876-55-39